Niepłodność kobieca
Niepłodność kobieca może być spowodowana przez wiele czynników.
Diagnostyka niepłodności żeńskiej obejmuje:
- badanie podmiotowe (wywiad),
Wywiad jest podstawą ustalenia przyczyn niepłodności. Pozwala na właściwe ukierunkowanie postępowania diagnostycznego. Należy podkreślić, iż procedura ta powinna dotyczyć także partnera, stąd wskazane jest, aby obydwoje partnerzy byli obecni w czasie wizyty u lekarza. Wywiad obejmuje m.in. historię niepłodności, wywiad rodzinny (choroby występujące w rodzinie) i osobisty (wykonywany zawód, przebyte operacje, choroby współistniejące i przyjmowane leki), nałogi (nikotyna, alkohol).
- badanie przedmiotowe wraz z badaniem ginekologicznym,
Obejmuje ono badanie fizykalne, które ocenia m.in. masę ciała i wskaźnik BMI, powiększenie tarczycy. W przypadku kobiet to także badanie ginekologiczne, które pozwala wyryć nieprawidłowości w obrębie macicy i przydatków.
- ocena funkcji jajnika,
Nieprawidłowości owulacji (jajeczkowania) są odpowiedzialne za niepłodność u około 15% par. Klinicznie objawiają się one zaburzeniami rytmu krwawień miesiączkowych. Ich przyczynami mogą być między innymi schorzenia tarczycy, nadmierna masa ciała, intensywne uprawianie sportu, zespół policystycznych jajników i inne schorzenia.
Zgodnie z stanowiskiem European Society of Human Reproduction and Embryology (ESHRE) spośród wszystkich badań hormonalnych oznaczenie progesteronu w środkowej fazie lutealnej daje najbardziej wiarygodną informację, czy cykl jest owulacyjny.
Inne badania, takie jak oznaczanie piku lutropiny, badania śluzu szyjkowego, pomiary podstawowej temperatury, mają mniejszą czułość i specyficzność w wykrywaniu czy cykl jest owulacyjny, czy nie.
Wielu dodatkowych i cennych diagnostycznie informacji dostarczają badania oznaczające stężenia hormonów w krwi, jak np. hormonu folikulotropowego, tyreotropiny, testosteronu, prolaktyny, estradiolu, hormonu antymüllerowskiego i inhibiny B.
Nieodłączny element diagnostyki stanowi badanie ultrasonograficzne, w tym monitorowanie wzrostu pęcherzyków jajnikowych.
- ocena jamy macicy i drożności jajowodów
Badaniami o ustalonym znaczeniu w diagnostyce są: ultrasonografia (odnośnik do zakładki USG), histerosalpingografia, histerosalpingosonografia, histeroskopia i laparoskopia.
Histerosalpingografia (HSG) polega na uwidocznieniu kanału szyjki, jamy macicy i jajowodów po wprowadzeniu środka cieniującego z jednoczesnym wykonywaniem celowanych zdjęć rentgenowskich. Badanie przeprowadza się w pierwszej fazie cyklu, po krwawieniu miesięcznym. Oprócz drożności jajowodów w badaniu można wykryć wady macicy i zmiany w jej obrębie.
Histerosalpingosonografia (SIS, HSSG) polega na wprowadzeniu do jamy macicy specjalnego cewnika z balonikiem mocującym. Po wypełnieniu balonika, do jamy macicy podaje się roztwór soli fizjologicznej, który rozszerza macicę. Obrazowania macicy dokonuje się za pomocą standardowego aparatu ultrasonograficznego. Badanie poszerzone o zastosowanie opcji kolorowego Dopplera lub środka cieniującego, pozwala na ocenę drożności jajowodów. HSSG jest lepiej tolerowane przez pacjentki, niż standardowe HSG.
Histeroskopia to nowoczesna i małoinwazyjna endoskopowa metoda diagnostyczno – lecznicza stosowana w ginekologii. Podczas zabiegu histeroskop, będący cienką i długą kamerą, wprowadzany jest przez pochwę i kanał szyjki do jamy macicy. Podobnie do HSSG, do jamy macicy podaje się roztwór soli fizjologicznej, który rozszerza macicę. Obraz wnętrza macicy w dużym powiększeniu wyświetlany jest na ekranie. Umożliwia to dokładne obejrzenie jamy macicy, postawienie odpowiedniej diagnozy oraz ewentualne leczenie zabiegowe przy użyciu specjalnych mikronarzędzi. W zależności od wskazań, użytego sprzętu i rozległości zabiegu wyróżniamy histeroskopię diagnostyczną (mini histeroskopia), zabiegową i operacyjną. Histeroskopia stanowi tzw. „złoty standard” w diagnostyce i leczeniu niepłodności i poronień nawracjących.
Laparoskopia pozwala na szczegółowe określenie stanu narządów miednicy mniejszej i jamy otrzewnowej. Laparoskopia pozwala także na zdiagnozowanie i leczenie endometriozy, torbieli jajników, mięśniaków macicy, zrostów wewnątrzotrzewnowych, ewentualnych wad macicy oraz szeregu innych patologii mogących ograniczać płodność.
